Τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες;
Ο όρος «μαθησιακές δυσκολίες» χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις δυσκολίες που συναντά ένα παιδί σχολικής ηλικίας στο γραπτό λόγο, συγκεκριμένα στους τομείς της ανάγνωσης, της γραφής, της ορθογραφίας και της αριθμητικής. Οι μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζονται κατά τις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου, όταν ένα παιδί δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις.
Υπάρχουν δύο κατηγορίες μαθησιακών δυσκολιών: οι γενικές μαθησιακές δυσκολίες και οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία).
Η πρώτη κατηγορία αναφέρεται σε δυσκολίες περισσότερο γενικευμένες που αλληλοκαλύπτονται μεταξύ των μαθησιακών τομέων (μαθηματικά, ορθογραφία, κατανόηση, ανάγνωση, γραπτή έκφραση) ακόμη και στο προφορικό επίπεδο ενώ το παιδί εμφανίζεται ανώριμο στις δεξιότητες που αναμένονται στην ηλικία του. Παιδιά που αναμένεται να εμφανίσουν γενικές μαθησιακές δυσκολίες είναι εκείνα που έχουν διαγνωσθεί με αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός, Asperger κ.α), με νοητική υστέρηση, με διαταραχή ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα), έχουν συναισθηματικές διαταραχές ή είναι αλλόγλωσσα.
Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει ειδικές μαθησιακές διαταραχές όπως η δυσλεξία, η δυσγραφία, η δυσορθογραφία και η δυσαριθμησία, όπου η ανάπτυξη ειδικών γλωσσικών δεξιοτήτων είναι δυσανάλογη σε σχέση με το νοητικό δυναμικό ή την ηλικία και είναι ανεπαρκής μόνον σε γραπτό επίπεδο. Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δεν οφείλονται σε νοητική υστέρηση, διαταραχές συναισθήματος, σχολικά κενά ή περιβαλλοντικές στερήσεις. Είναι εγγενείς, δηλαδή χαρακτηρίζουν ένα άτομο από τη γέννησή του μέχρι το τέλος της ζωής του και οφείλονται σε νευροεγκεφαλικές βλάβες, ενώ παρούσα είναι και η κληρονομική προδιάθεση.
Ποια είναι τα συμπτώματα που εμφανίζει ένα παιδί με Ειδικές μαθησιακές Δυσκολίες (Δυσλεξία);
Τα συμπτώματα που εμφανίζει συνήθως το παιδί με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι τα παρακάτω:
1) Διαβάζει αργά και συλλαβιστά, ενώ συχνά κατά την ανάγνωση παραλείπει λέξεις, συλλαβές ή αντιστρέφει και αντικαθιστά φωνήματα/λέξεις/συλλαβές. Δεν σταματάει στις τελείες και τα κόμματα και χάνει συχνά τη σειρά στο βιβλίο. Δεν καταλαβαίνει τι διαβάζει, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να απαντήσει σε ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου ή να αποδώσει προφορικά ένα κείμενο. Επίσης, κατά την προφορική απόδοση ενός κειμένου παραθέτει πληροφορίες τυχαία, χωρίς να τηρεί την χρονική σειρά τους.
2) Όταν γράφει μπορεί να παραλείπει γράμματα (π.χ. «κανοι» αντί «κανόνι») ή συλλαβές (π.χ. «παρούνα» αντί «παπαρούνα»), να αντικαθιστά (π.χ. «ζάρι» αντί «ψάρι»), να προσθέτει, ή να αντιστρέφει γράμματα και συλλαβές, ενώ πολλές φορές δεν τηρεί τα απαραίτητα περιθώρια μεταξύ των λέξεων. Το γράψιμό του μπορεί να είναι δυσανάγνωστο ενώ δεν αποδίδει σωστά ή και καθόλου τα σημεία στίξεως (τονοι, τελείες, κόμματα). Το κείμενό του δεν είναι συντακτικά δομημένο ενώ το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί είναι φτωχό και περιορισμένο. Τέλος, η λογική αλληλουχία εκλείπει από τον γραπτό λόγο.
3) Δυσκολεύεται να αυτοματοποιήσει κανόνες ορθογραφίας με αποτέλεσμα να κάνει πολλά ορθογραφικά λάθη. Μπορεί να γράψει την ίδια λέξη – με πολλαπλούς διαφορετικούς τρόπους – ακόμα και μέσα στην ίδια παράγραφο, και ενώ του έχει επισημανθεί προηγουμένως το λάθος του.
4) Στην αριθμητική δεν θυμάται τα σύμβολα/πρόσημα (+, – κλπ). ενώ στα προβλήματα δυσκολεύεται να ξεχωρίσει τα ζητούμενα από τα δεδομένα. Επίσης, δυσκολεύεται να θυμηθεί την σειρά των βημάτων που απαιτούνται για να εκτελεστεί μία αριθμητική πράξη.
5)Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν υπερευαισθησία στην κριτική, αποθαρρύνονται εύκολα και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, η οποία προκύπτει από την συνεχή βίωση σχολικής αποτυχίας. Κατά συνέπεια, μπορεί να εμφανίζουν διάφορα προβλήματα συμπεριφοράς (υπερκινητικότητα ή διάσπαση προσοχής, επιθετικότητα) και συναισθηματικές δυσκολίες.
Σε ποια ηλικία μπορεί να γίνει διάγνωση για Μαθησιακες Δυσκολίες;
Η διάγνωση μπορεί να πραγματοποιηθεί στο τέλος της δευτέρας τάξης του δημοτικού, όπου έχει ολοκληρωθεί πλήρως η εκμάθηση της γραφής και της ανάγνωσης μέσα από τη χρήση τεστ ανάγνωσης, κατανόησης, γραφής-ορθογραφίας, ανάπτυξης θέματος, αριθμητικής, ψυχομετρικών εργαλείων (WISC III), αλλά και δοκιμασιών όπως το Αθηνά Τέστ.
Έχει αποδειχθεί πως όσο πιο έγκαιρα γίνει η διάγνωση, τόσο καλύτερα ένα παιδί αξιοποιεί την βοήθεια που του παρέχεται.
Ωστόσο, από την πρώτη τάξη του δημοτικού ή και νωρίτερα, όταν υπάρχουν διαπιστωμένες χαμηλές επιδόσεις στις μαθησιακές δεξιότητες του παιδιού, προτείνουμε στους γονείς την αξιολόγηση του παιδιού τους και την έναρξη πρώιμης μαθησιακής παρέμβασης. Είναι αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ότι αν η παρέμβαση ξεκινήσει νωρίς, τα αποτελέσματα είναι θεαματικότερα.
Θα μπορούσε να γίνει παρέμβαση στις μαθησιακές δυσκολίες πριν την Δευτέρα δημοτικού;
Φυσικά, η αντιμετώπιση μπορεί να ξεκινήσει και πρώιμα με παρέμβαση σε παιδιά νηπιακής ηλικίας (που πάνε παιδικό σταθμό ή νηπιαγωγείο) και που ανήκουν στις ομάδες ‘υψηλού κινδύνου’ όπως τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός, Asperger), διαταραχές στο λόγο.
Η πρώιμη ενίσχυση δεξιοτήτων που σχετίζονται άμεσα με τη σχολική ετοιμότητα, βοηθάει ιδιαίτερα στην ομαλή προσαρμογή των παιδιών στο σχολείο καθώς τα παιδιά βρίσκονται έτοιμα να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες του σχολικού προγράμματος.
Για τον λόγο αυτό, στο κέντρο μας χορηγούμε ΤΕΣΤ Σχολικής Ετοιμότητας το οποίο μπορεί να ανιχνεύσει έγκυρα και αντικειμενικά τις πρώιμες μαθησιακές ικανότητες και να προλάβει τυχόν μαθησιακές δυσκολίες.
Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται στο κέντρο ΕΠΙΓΝΩΣΗ;
Στο κέντρο ΕΠΙΓΝΩΣΗ ακολουθείται μία σειρά συγκεκριμένων ενεργειών ώστε να διαπιστωθεί με εγκυρότητα και αξιοπιστία η ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών αλλά και να ξεκινήσει αμεσα ένα πρόγραμμα παρέμβασης.
Αρχικά, ο ειδικός θεραπευτής-ψυχολόγος που είναι εξειδικευμένος σε θέματα μαθησιακών δυσκολιών
λαμβάνει το ιστορικό του παιδιού και μετά από τη διάγνωση που θα ακολουθήσει
αξιολογεί τις επιδόσεις του παιδιού στους διάφορους μαθησιακούς τομείς με χρήση των εργαλείων που αναφέρθησαν ανωτέρω σχεδιάζει εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης που ανταποκρίνεται στις ανάγκες, τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα του εκάστοτε παιδιού προσαρμόζει το υλικό παρέμβασης που χρησιμοποιούμε ή δημιουργεί ψυχοπαιδαγωγικό υλικό, μη τυποποιημένο και προκαθορισμένο.
Κατά τη διάρκεια της παρέμβασης γίνονται:
επαναξιολογήσεις της μαθησιακής επίδοσης του παιδιού επαναπροσδιορισμός των στόχων όταν χρειάζεται λεπτομερής σχεδιασμός της διδασκαλίας με εξατομικευμένα προγράμματα, σύμφωνα με τη βήμα-βήμα προσέγγιση του τελικού στόχου (task analysis)
τακτικές επαφές με τον δάσκαλο με σκοπό την ενημέρωση μας για τη συμπεριφορά και επίδοση του παιδιού στο σχολείο αλλά και την παροχή συμβουλευτική στήριξης του δασκάλου
συχνή ενημέρωση των γονέων ανά δίμηνο για την μαθησιακή εικόνα του παιδιού και παροχή συμβουλών για να βοηθούν αποτελεσματικότερα το παιδί τους (σχεδιασμός στρατηγικών μελέτης, σχεδιασμός προγράμματος διαβάσματος και οργάνωσης χρόνου στο σπίτι), συμβουλευτική και στήριξη των γονέων για θέματα συναισθηματικών δυσκολιών του παιδιού αλλά και των ιδίων
Ποιος είναι ο στόχος του κεντρου ειδικών θεραπειών ΕΠΙΓΝΩΣΗ όσον αφορά στις μαθησιακές δυσκολίες;
Στόχος μας είναι η ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση του παιδιού για την βέλτιστη αποκατάσταση των μαθησιακών δυσκολιών που αυτό αντιμετωπίζει, μέσα σε ένα κλίμα συνεργασίας, ασφάλειας και θετικής ενίσχυσης που ως αποτέλεσμα θα έχει την ανάπτυξη μίας υγιούς αυτοεκτίμησης και αυτόνομης συμπεριφοράς για το παιδί.
Επιπλέον, στοχεύουμε στην άρτια συνεργασία μας με τους γονείς αλλά και με το σχολικό περιβάλλον του παιδιού ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα στο μαθησιακό αλλά και ψυχολογικό του προφίλ. Μέσα από συμβουλευτικές συναντήσεις με τους γονείς και τους δασκάλους δίνονται οι απαραίτητες συμβουλές . Προσδοκούμε λοιπόν σε μία συντονισμένη συνεργασία με απώτερο στόχο την πρόοδο του παιδιού.